A warm 2015 and model –data comparisons

Guest post by Jos Hagelaars. Dutch version is here.

Discussions on the Internet regarding climate change are sometimes about scientific details, sometimes about the climate sensitivity regarding the equilibrium situation hundreds of years from now, but the most prevalent discussion topic is probably: the global average temperature. Will it get warmer or colder, is there a temporary slowdown or acceleration in the rise in temperature, are the models correct or not, will the eventual warming of our earth in the future be large or small? New numbers are released on a monthly basis and every month megabytes of text are generated about them. My forecast is that 2015 again will lead to a discussion-spike.

The graph above shows the evolution of the global surface temperature anomaly for three datasets, where the average of the period 1981-2010 is defined as 0. For the year 2015 only data are presented up to and including June. So far 2015 exceeds all other years and the evolving El Niño makes it likely that 2015 will set a new world record.

Advertisement

Climate researcher Bart Strengers wins wager with climate sceptic Hans Labohm

Guestpost by Bart Strengers. Originally appeared as a news item on the PBL website.

Late 2009, in the run-up to the international climate conference in Copenhagen, PBL climate researcher Bart Strengers had an online discussion with climate sceptic Hans Labohm on the website of the Dutch news station NOS (in Dutch). This discussion, which was later also published as a PBL report, ended in a wager. Strengers wagered that the mean global temperature over the 2010–2014 period would be higher than the mean over 2000 to 2009. Hans Labohm believed there would be no warming and perhaps even a cooling; for example due to reduced solar activity.

At the request of Labohm, it was decided to use the UAH satellite temperature data set on the lower troposphere (TLT) (roughly the lowest 5 km of the atmosphere). These data sets are compiled by the University of Alabama in Huntsville. Satellites are used to measure radiation in the atmosphere, after which the temperature of the various layers of the atmosphere is derived using a complex algorithm.

According to the UAH today, temperatures appear to have been an average 0.1 °C warmer over the past five years than over the 10 years before that. Thus, Strengers has won the wager. The stakes: a good bottle of wine.

The UAH temperature series since 1979 (no satellites were available for the period before then). The green lines represent the mean over periods of 10 years. The purple line on the far right is the mean over the 2010–2014 period.

UAH satellite data series shows the greatest warming

Precisely these UAH data, incidentally, show by far the most warming. The 4 other main global temperature series also show warming over the last 5 years, but one that is markedly lower (between 0.03 and 0.05 °C).

What causes the differences between the data series?

The table below shows the global warming, in °C, over the past 5 years, compared to the 10 years before that, for the five main global temperature series: the satellite series of the University of Alabama in Huntsville (UAH) and of the Remote Sensing Systems (RSS), and the surface temperature series of NASA, Climate Research Unit (CRU) and the National Climatic Data Centre (NCDC). CRU’s series are based on surface temperature measurements up to and including November 2014, as data on December were not yet available.

The large difference (by more than a factor of 3!) between the UAH and RSS satellite series is remarkable (also see the graph below). According to the UAH team, in which two well-known climate sceptics are involved, the difference is mainly caused by the fact that RSS partly bases its series on an old satellite (NOAA-15) with an increasingly lower orbit around the earth. This causes an error in measurements that is insufficiently corrected by RSS. All in all, it is a technical and complex issue, which possibly causes the differences, but it mainly shows how complicated the procedure is for determining global temperatures on the basis of satellite measurements. The three surface measurement series provide a much more consistent image of between 0.04 °C and 0.05 °C warming.

Satellite temperature measurements difficult to compare with surface measurements

In addition, it is important to note that satellite and surface measurements are difficult to compare. This is due to the fact that satellite series are based on the temperature of the entire lower troposphere (the lowest 5 km of the atmosphere). The temperature of this atmospheric layer is, for example, much more sensitive to El Niños than surface temperatures are. This is illustrated in the graph below by the relatively high peak for the two satellite series at the time of the super El Niño in 1997–1998 and the less strong El Niño of 2010. The reverse is the case for La Niñas, such as the strong one of 2008; here, satellite series typically show a lower temperature.

Temperatures according to 2 satellite series (UAH and RSS). The purple line indicates the mean of the three surface temperature series. The satellite series show peaks in 1998 and 2010, as a result of El Niño, which are greater than those in the surface temperature series. The low satellite value for 2008 coincides with the opposite of an El Niño: La Niña. Note how the last 4 years in the RSS series are far below those in the other series. According to the surface temperature measurements, 2014 was the warmest year on record!

The graph shows that the last years in the RSS series clearly deviate from the other temperature series, with lower values of over 0.1 °C. This suggests that RSS rather than UAH is too low (as also claimed by the UAH team). The outcome of this discussion may lead to adjustments to one or both satellite series, as has been done in the past, particularly to the UAH series, on numerous occasions.

The surface temperature series further indicate that 2014 was the warmest year on record, even without an El Niño!

Contribution by cooling and warming influences.

Strengers indicated at the time that ‘in light of the scientific uncertainties, I may lose, but this is not likely to happen’. He gave four reasons why a possible reduction in warming, or even a cooling could occur. Bold indicates that the related reason more or less became a reality over the past 5 years.

• a continued (relatively) low solar activity;
• a relatively high heat absorption by the (deep) oceans;
• a period of cooling due to incidental variations in the climate;
• lower climate sensitivity than expected.

In addition, Strengers gave three reasons why he nevertheless expected to win:

• a further increase in greenhouse gas concentrations in the atmosphere;
• the ‘best-estimate’ by the IPCC is that of a warming of 0.2 °C per decade;
• the chances of overestimating climate sensitivity are smaller than those of underestimation.

The sum of all factors, thus, has led to continued warming. Below each of these factors is explained in more detail.

Continued (relatively) low solar activity

Over the past 5 years, the reduced solar activity has continued and, thus, likely also has slightly reduced global warming over that period. In the discussion at the time, Strengers wrote: ‘astrophysics […] cannot rule out the possibility of a long period of relatively low activity. This could lead to a reduction in warming of up to 0.4 °C (although 0.2 °C is more likely) over the coming 20 to 30 years.’ The past 5 years, therefore, are in keeping with the idea that such a period of relatively low activity is a fact, but the degree to which this reduction will actually continue over the coming years, or for how long it will go on, is still very uncertain.

Relatively high heat absorption by the (deep) oceans

Over 90% of the heat that is added to the climate system, particularly caused by the increase in greenhouse gases, ends up in the oceans. Only a few per cent is stored in the atmosphere. The remainder is absorbed by the land surface and ice sheets (which are therefore steadily melting). Variations in heat absorption can have a large impact on surface temperatures. According to a recent study by England et al., published in December 2013 in Nature, there has been increased heat absorption by the oceans since 2001, which since then has reduced warming by 0.1 to 0.2 °C. The added heat seem to be concentrated largely around the equator in the western part of the Pacific Ocean, at a depth of around 125 to 200 metres, which means it remains ‘hidden’ from the atmosphere. England and his team do not expect this heat storage effect to continue in this way and they project that, at a certain moment, temperatures at the surface level will begin to increase more rapidly. This could happen, for example, due to an El Niño with large amounts of heat being released suddenly, possibly causing temperatures to jump, as happened in 1997–1998 during the so-called super El Niño. Over the past months, a new El Niño seems to be developing. If this continues into 2015, this year may end up being even warmer than the record year of 2014.

A period of cooling due to incidental variations in the climate

The climate knows random variations. Strengers wrote that these may lead to longer periods of no warming or even cooling, even under a steady increase in greenhouse gas concentrations in the atmosphere. During the discussions, Strengers pointed to a study which shows on the basis of climate models that periods of up to 16 years of random cooling or non-warming may occur, even in an overall warming climate. Recent research shows that a combination of random factors likely has led to a reduction in temperature increases over the past 15 years (see the section below, ‘IPCC’s ‘best-estimate’ is that of a warming of 0.2 °C per decade’, for more details). However, this reduction in warming was not high enough for the past 5 years to be cooler than the decade before that.

Lower climate sensitivity than expected

The IPCC – the scientific body that inventories all knowledge on climate change every 5 to 7 years –stated in 2007 in its fourth assessment report (AR4) that climate sensitivity was likely (i.e. with a likelihood of 66%) between 2.0 and 4.5 °C, with a ‘best estimate’ of 3 °C. The fifth assessment report (2013) stated a range of 1.5 to 4.5 °C without giving a ‘best estimate’. The reason for the downward adjustment of the lower limit to 1.5 °C (at which it had been estimated since 1990) originated from a number of studies that pointed to the possibility of a low climate sensitivity. The ‘best estimate’ was not provided “because of a lack of agreement on values across assessed lines of evidence and studies” (i.e. based on all studies up to and including July 2012). All this, however, does not mean that climate sensitivity was ‘less than expected’. In fact, the only thing that can be concluded is that the value of climate sensitivity has become more uncertain.

Further increase in greenhouse gas concentrations in the atmosphere

Greenhouse gas concentrations in the atmosphere have steadily increased over the past 5 years. By late 2014, CO₂ concentrations were at 399 ppm (399 molecules of CO₂ per million molecules of air). Five years ago this level was 388 ppm. The increase is a direct result from an ever faster increase in CO₂ emissions, particularly in countries such as India and China.

IPCC’s ‘best-estimate’ is that of a warming of around 0.2 °C per decade

At the time of IPCC’s fourth assessment report, in 2007, a global warming of 0.2 °C was assumed for the current decade (2010–2019), particularly on the basis of climate model results. As discussed above, the degree of warming according to the UAH series, which is based on satellite measurements, was 0.1 °C over the last 5 years, compared to the mean of the 10 years before that. If this trend continues over the coming 5 years, our current decade will register a warming of around 0.15 °C – slightly less than the ‘best estimate’, but well within the projected range by the IPCC. However, all surface temperature series show a lower degree of warming, between 0.04 and 0.05 °C, over the past 5 years (see the section on ‘What causes the differences between the data series?’). Extrapolation over the 2010–2019 decade shows a total maximum warming of 0.08 °C [typo fixed]. This is in line with the discussion on the ´hiatus´ or the finding that the rate of warming over the past 15 years has been lower than in the 20 years before that, and also lower than the average outcome of many climate models. Note though that there is no significant change in trend from 1998. If climate model calculations take into account the ´random factors´ that cannot be predicted, such as the occurrence of El Niños, solar activity, and volcano eruptions, then models and observations seem much more in agreement.

The chances of overestimating climate sensitivity are smaller than those of underestimation

The IPPC’s fifth assessment report (2013) states that climate sensitivity is likely (66% probability) to be between 1.5 and 4.5 °C. It subsequently states that it is extremely unlikely (less than 5% probability) to be smaller than 1, and very unlikely (less than 10% probability) to be higher than 6.  In other words, very low values are less likely than very high values, which substantiates the above statement.

[Note: hyperlinks added by Bart Verheggen]

When will we stop taking Christopher Monckton seriously?

It is mind boggling that some people without any expertise in climate are given megaphones to spout their strong but wrong beliefs about climate change.

Internationally, Christopher Monckton is a prime example (even giving congressional testimony in the US), while in Holland Hans Labohm immediately comes to mind (frequently seen in news media and invited by the Dutch ministry of environment).

Scientists are starting to turn the tide on this kind of sophistry.

From the press release, via Barry Bickmore:

A group of five scientists solicited responses from more than twenty world-class climate scientists to the May 6^th testimony by Christopher Monckton to the House Select Committee on Energy Independence and Global Warming.  These climate scientists “…have thoroughly refuted all of Mr. Monckton’s major assertions, clearly demonstrating a number of obvious and elementary errors,” the report says. “We encourage the U.S. Congress to give careful consideration to the implications this document has for the care that should be exercised in choosing expert witnesses to inform the legislative process.”

The rest of the press release is available at the same link.

John Abraham, who thoroughly debunked Monckton’s claims, and was treated with venomous language and threat of legal action by the ‘potty peer’ as a result, put a lot of work in this as well.

The complete report: “Climate scientists respond”.

Coverage by the Guardian.

Apparently, Monckton responded in his typical fashion, calling the scientist’s response “prolix, turgid, repetitive, erroneous and inadequate”.

Well, being repetitive is hard to avoid when responding to Monckton’s long debunked talking points. This guy is a real piece of work. I hope the day is near that the public, politicians and the media (as the providers of the megaphone) stop paying attention to the likes of him. Then scientists can turn their energy to more productive things again rather than slamming down zombie arguments.

On a somewhat related note, George Monbiot has a nice column (h/t Stoat) in which he cites how some of these characters (Christopher Booker in this case) view science:

“I spent a fascinating few days in a villa opposite Cap Ferrat, taking part in a seminar with a dozen very bright scientists, some world authorities in their field. Although most had never met before, they had two things in common. Each had come to question one of the most universally accepted scientific orthodoxies of our age: the Darwinian belief that life on earth evolved simply through the changes brought about by an infinite series of minute variations. The other was that, on arriving at these conclusions, they had come up against a wall of hostility from the scientific establishment.” (…)

“We have seen a remarkably similar response from the scientific establishment to anyone dissenting from that other dominating theory of our time, that rising CO2 levels caused by human activity are leading to runaway global warming.”

Monbiot concludes:

To dismiss an entire canon of science on the basis of either no evidence or evidence that has already been debunked is to evince an astonishing level of self-belief. It suggests that, by instinct or by birth, you know more about this subject (even if you show no sign of ever having studied it) than the thousands of intelligent people who have spent their lives working on it. Once you have taken that leap of self-belief, once you have arrogated to yourself the authority otherwise vested in science, any faith is then possible. Your own views (and those of the small coterie who share them) become your sole reference points, and are therefore unchallengeable and immutable. You must believe yourself capable of anything. And, in a sense, you probably are.

Robert Grumbine explains how people’s (mis-)perception of science can feed these kinds of strange beliefs:

I think a crucial part of that error is a failure to understand how science works.  While you and I (and others) look at it and see masses of scientists from different areas and reach a conclusion, others don’t.  The extra piece of knowledge we have is that science has to hang together as a coherent picture.  If climate people were seriously wrong about the radiative properties of CO2, then CO2 lasers would not work.  And so on through a very, very long list.  Conversely, if climate types were seriously wrong about CO2’s radiative properties, laser specialists would look at the climate work and point to the errors and that’d be the end of the wrong climate CO2 work.

Instead, they take the view that science is story-telling.  Laser physicists go along with the climate people because the climate folks are telling a story that the laser folks like, not because there’s any particular evidence in favor of it.  The “It’s a liberal conspiracy”, or “They only say this because they want to impose one world government” responses are part of this.  The he said — she said journlistic line is exactly this, as the science is presented as two stories the reader is chosing between.  They think the scientists are doing the same thing.  (How would they know differently?)

CO2 and temperature both increasing: D’Aleo’s attempt at falsification of AGW debunked

Below are two graphs of global average temperature and CO2 concentration. First I show the temperature anomaly from the three major datasets of surface temperature together with the CO2 concentration as measured at Mauna Loa since 1958:

The CO2 concentrations are plotted on a logarithmic axis because the temperature effect of CO2 is logarithmic. The 11 year running mean through the yearly temperature anomalies is given by the thick colored lines.

Before the 1970’s, the temperature trend was more or less flat for a few decades (see also the graphs in this earlier post). The strong increase in cooling aerosols (resulting from e.g. SO2 emissions) counteracted much of the greenhouse warming over that period. Since that time however, greenhouse forcing has been dominant, resulting in the temperature and CO2 trends following a similar pattern (at least over the multi-decadal timescale; short term variability is heavily influenced by e.g. El Nino/La Nina, major volcanic eruptions and other natural phenomena). A graph of the time evolution of relevant known climate forcings over the past 130 years can be found here.

A very popular graph that purportedly falsifies the whole “AGW dogma” is the following, showing unrelated trends of temperature and CO2 for a recent 11 year period. It’s been carefully crafted to create a certain impression:

However, this graph is entirely misleading:

– There are more factors than only CO2 that influence global average temperature.

– The expected trend in temperature does not necessarily rise above the expected level of yearly variability over the course of a decade.

– The graph purposefully starts at a record high temperature (1998) to maximize the visual impression of “falling temperatures”. It also strongly depends on the specific datasets used. This is a clear example of cherrypicking.

Using the same logic as this graph is based on, one could also falsify the theory of gravity by pointing to a bird in the sky (conveniently forgetting that there are more forces than gravity and that the bird has wings).

Moet de deur open voor “sceptici”?

Het jachtseizoen op de klimaatwetenschap is losgebarsten. Enkele fouten die zijn ontdekt in de IPCC rapportage over (regionale) effecten van klimaatverandering worden misbruikt alsof ze het hele fundament onder de klimaatwetenschap onderuit halen. Men vergeet blijkbaar dat een huis niet gaat wankelen als er 4 bakstenen een beetje los zitten.

Niet alleen wordt de baby met het badwater weggegooid; velen vergeten dat er überhaupt een baby in het bad zit. Bovendien hebben de ontdekte fouten helemaal niets te maken met de geobserveerde opwarming of met de aanwijzingen voor de menselijke hand daarin.

Toch hoor je politici (en niet alleen de ultra–rechtse deze keer) regelmatig zeggen dat er ineens serieuze vraagtekens gezet moeten worden bij de ernst van het probleem. Er wordt zelfs de aantijging gedaan (RTL journaal 7 februari) dat wetenschappers de zaak bewust overdrijven om de politiek onder druk te zetten. Dat is in tegenspraak met de feiten (in het hoofdrapport en in de samenvatting voor beleidsmakers staat wel correct wat de kennis over gletsjersmelt is bijvoorbeeld), en is waarschijnlijk gebaseerd op een fabeltje dat de wereld is ingebracht door een conservatieve journalist. Wel is het in lijn met de heksenjacht waar blijkbaar politiek gewin uit te halen valt.

Voor alle duidelijkheid: Sommigen van de fouten (bv de 2035 claim) zijn absoluut laakbaar. Anderen zijn meer van het type slordig, maar onvermijdelijk dat er ergens in 3000 pagina’s een dergelijke fout staat (bv over het gedeelte van Nederland dat onder de huidige zeespiegel ligt). De procedures moeten in het vervolg beter worden gevolgd, of waar nodig aangescherpt; het IPCC moet hier zeker lering uit trekken.

Er zijn ook geluiden (niet in het minst van Diederik Samsom) dat de deur naar “sceptici” open moet. Over politieke opties, bijvoorbeeld op het gebied van energiepolitiek, verschillen de meningen. En verschillende meningen moeten natuurlijk gehoord worden. Maar dan moeten wetenschappelijk aantoonbare onwaarheden wel achterwege worden gelaten. Echter, veel “sceptici” laten zich door feiten niet van de wijs brengen: Hun mening lijkt zo vast te staan als een huis. Mensen die allang ontkrachte argumenten maar blijven herhalen, en basale fysische kennis aan hun laars lappen, daar hoeft de wetenschap toch niet naar te luisteren?

De wetenschappelijke deur is echter nooit dicht geweest. Als je iets van wetenschappelijke aard te melden hebt, staan de wetenschappelijke fora daar heus voor open. Maar dan moet het wel deugdelijk onderbouwd zijn, en ingebed in een wetenschappelijke context, en alle aanwijzingen in ogenschouw nemend. Het is natuurlijk erg gemakkelijk om te zeuren dat je wordt buitengesloten, terwijl je in werkelijkheid niet aan de basale criteria van de wetenschap voldoet.

In de media is het zelfs andersom: “Sceptici” krijgen een megafoon aangeboden (zeker bij de Telegraaf). Een (wannabe) wetenschapper die z’n eigen stem graag hoort doet er slim aan om een heel “sceptisch” stemgeluid te laten horen: Allerlei media deuren gaan er voor je open.

Samsom werd geciteerd in de Volkskrant:

“Die deur moet wel open. Dat betekent dan ook dat klimaatsceptici het wetenschappelijke bouwwerk moeten gebruiken. Ook hun stelling, de opwarming van de aarde komt niet door de mens, moet worden getoetst. Want er is een verschil tussen serieuze klimaatsceptici en alleen maar boe roepen.”

Onder die voorwaarde mag de deur natuurlijk open, en is hij eigenlijk nooit dicht geweest. Kom binnen! (en gedraag je een beetje fatsoenlijk)

Sceptici: Houd op met het verdraaien en misbruiken van de wetenschap

In de Volkskrant van zaterdag 12 december stond een heel goed artikel van Martijn van Calmthout, chef wetenschap, te lezen hier. De beste passages heb ik hieronder samengevat.

“De meeste klimaatsceptici reageren steevast verontwaardigd op suggesties dat ze in feite politiek gemotiveerd zijn. Ze hangen liever de wetenschapper uit. Het wordt tijd dat ze daarmee ophouden, en dat eindelijk wordt erkend dat het klimaatdossier vooral een politiek dossier is.“

PVV-er Richard de Mos ging tekeer tegen de wetenschap bij Pauw en Witteman, en probeerde het doen voorkomen alsof de gestolen emails de hele wetenschappelijke bewijsvoering op losse schroeven zette. Net als de meeste andere “sceptici” probeert hij het ook doen voorkomen alsof hij op wetenschappelijke gronden argumenteert. Maar daar is zijn optreden wat al te doorzichtig voor.

“Voor de beter geïnformeerde televisiekijker waren zijn interventies vooral een bloemlezing uit het rijke en overbekende oeuvre van de klimaatsceptici. Het wordt niet warmer, er is wel meer CO2, dus kan dat de oorzaak van klimaatverandering niet zijn. De zeespiegel stijgt niet. Al Gore is een leugenaar die in zijn film beweert dat heel Nederland onderloopt. De grafiek van het vroegere klimaat is een vervalsing. En van zure regen hebben we uiteindelijk ook nooit meer iets vernomen. En dat wist de wetenschap ook zo zeker. Nou dan.”

– Het wordt wel warmer: De jaren 2000 – 2009 zijn warmer dan de het decennium ervoor, en dat was weer warmer dan de 10 jaar daarvoor.
– De zeespiegel stijgt (en sneller dan de modellen hadden voorspeld)
– Al Gore moet blijkbaar altijd even worden genoemd. De pot verwijt de ketel.
– Van vervalsing is geen sprake
– Het zure regen probleem hebben we grotendeels opgelost door goed naar de wetenschap te luisteren en maatregelen te nemen.

“De enige serieuze interventie die de redactie van het programma via het oortje van Jeroen Pauw tussen het gekijf door wist te wringen, was wel een goeie: wat, meneer De Mos, zou het belang van de klimaatalarmisten kunnen zijn om iedereen de stuipen op het lijf te jagen, desnoods door glashard te liegen?”

Goeie vraag. Het antwoord van de Mos:

“Eenvoudig, zei de PVV’er na enkele valse starts. Er is een paar jaar geleden afgesproken dat het warmer moet worden om gewone belastingbetalers in de tang te nemen. Onder aanvoering, uiteraard, van Samsons eigen PvdA. Dat was gek genoeg een bevrijdend moment in de historie van het Nederlandse klimaatdebat. Jarenlang al hebben klimaatsceptici ook hier van zich doen horen, (…) maar daar was het wapen niet de ideologie. Daar was het wapen de wetenschap. Of het moest er op lijken. (…)

De enige momenten dat het klimaatdebat echt politiek werd, was als het ging over de motieven van de klimaatsceptici. (…) Zeker in de begintijd waren de steenkoolindustrie en oliemaatschappij Exxon Mobile belangrijke financiers van tegengeluid tegen de wetenschap die almaar alarm sloeg over klimaat en de uitstoot van CO2.

Daarbij, toonde Amerikaanse onderzoeksjournalist Chris Mooney in zijn boek The Republican War on Science aan, werden tactieken ingezet die decennia eerder door de tabaksindustrie waren gebruikt om wetgeving tegen (mee)roken te frustreren. ‘Twijfel is ons product’, aldus een memo van een betrokken pr-bureau, dat adviseerde deskundigen met afwijkende opvattingen te helpen met het krijgen van publiciteit.

De Nederlandse klimaatsceptici spelen sinds jaar en dag de kaart van de wankele klimaatwetenschap. (…) In de media doet het idee van tegenstand tegen de arrogante wetenschap het goed. Iemand als Labohm klaagt weliswaar stelselmatig dat de kranten en media hem doodzwijgen. Maar in de praktijk hebben hij en zijn medestanders weinig te klagen. Sterker: ze krijgen geregeld de ruimte om tegenwerpingen te publiceren die in eerdere wetenschappelijke discussies al hoog en breed zijn weerlegd. Zo secuur volgen veel media de klimaatwetenschap namelijk ook niet.

De meeste krantenlezers en televisiekijkers maken uit hun optredens tenminste op dat er ook binnen de wetenschap andere opvattingen bestaan over het broeikasverhaal. In die zin is de strategie van de klimaatsceptici bijna geslaagd te noemen. Op zich hebben sceptische interventies zelden tot iets wezenlijks in de klimaatwetenschap geleid.

Maar de route via de wetenschap is een slimme. Die ondermijnt het vertrouwen in de gevestigde inzichten, en komt ook nog eens objectiever over dan zuiver ideologische bezwaren tegen klimaatmaatregelen die geld kosten of individuele vrijheden aantasten. (…)

Op zich is de wetenschap ervan simpel: meer CO2 warmt de aarde op. Het gaat erom of daar wat aan te doen valt, hoe dan en wie er betaalt voor wat er gebeuren moet. Dat is politiek. Daar botsen ideologieën. Daar gaat het om keuzes over solidariteit, over technologie en landsinrichting, kosten.

Het is wel zo helder als populisten als PVV’er De Mos zich nu openlijk in het klimaatdebat manifesteren: tegen de bemoeizucht van de klimaatmaffia, niet meer of minder. Minister Cramer zei donderdag in de Tweede Kamer dat de politiek zich geen oordeel over de wetenschap moet aanmeten. Dat kan nog sterker: laat de quasiwetenschappelijke klimaatsceptici eindelijk eens gewoon zeggen waar ze politiek staan.

Dat scheelt een hoop tijd, gehannes en verwarring.

Naschrift: Er klopt iets niet aan het plaatje dat twee politici over een wetenschappelijk onderwerp debatteren. Ligt het nou aan mij, of zou het niet logischer zijn dat de politici de uitgekrisalliseerde wetenschappelijk kennis aannemen, en op basis daarvan debatteren over de vraag wat er dan gedaan moet worden? De wetenschappers bedrijven wetenschap; de politici bedrijven politiek. Over politiek kan iedereen een mening hebben; over wetenschap is dat veel minder het geval. Daar draait het om feiten en verklaringen.

Gerrit Hiemstra maakt korte metten met Hans Labohm

Gerrit Hiemstra, welbekend van het NOS weerbericht, neemt het op tegen Neerland’s bekendste “scepticus” Hans Labohm.

Aan de hand van Labohm’s eigen betoog geeft Hiemstra inzicht in de tactieken die “sceptici” gebruiken om mensen voor de gek te houden (enigszins ingekort, en mijn commentaar schuingedrukt tussen vierkante haken):

1: De grafiek in de oorspronkelijke bijdrage van Labohm loopt van januari 1998 tot februari 2008. Waarom stopt de grafiek eigenlijk bij februari 2008? Het is nu toch november 2009? Het antwoord is simpel: sinds februari 2008 is de temperatuur weer gestegen en klopt het verhaal niet meer.

Conclusie: selectief gebruik van data, cherrypicking, misleiding, mensen voor de gek houden.

2: In de reactie van Labohm op mijn artikel tovert Labohm een nieuwe grafiek uit de hoge hoed. De temperatuurgrafiek is gebaseerd op een beperkte dataset van de V.S. [Dit werd door Labohm verzwegen], en deze wordt vergeleken met wereldwijde CO2-data. Dit is appels met peren vergelijken.

Conclusie: selectief gebruik van informatie, cherrypicking, misleiding, mensen een rad voor de ogen draaien.

3: Dan de tweede grafiek uit de bijdrage van Labohm, een “temperatuurreconstructie over de laatste 9000 jaar.” Hij concludeert: “dat er eerdere perioden waren (…) waarin de temperatuur hoger was dan nu.” Opnieuw appels met peren vergelijken, want de grafiek is alleen representatief voor het Alpengebied en niet voor de hele wereld.

Conclusie: selectief gebruik van informatie, cherrypicking, misleiding, mensen om de tuin leiden.

4: Tenslotte citeert Labohm een regel uit het derde IPCC rapport. Dit rapport is overigens uit 2001, terwijl er inmiddels al een vierde IPCC rapport is (alsof er in de tussentijd niets gebeurd is). De zin is echter uit zijn verband gerukt. Voor het volledige citaat verwijs ik naar de bijdrage van Ben Lankamp. [Het komt neer op de algemene wijsheid: “Alle modellen zijn fout, maar sommigen zijn wel nuttig.” En dan het laatste gedeelte weglaten.]

Conclusie: selectief gebruik van informatie, cherrypicking, misleiding, mensen voor het lapje houden.

Dit zijn vier goocheltrucs die Labom en andere “sceptici” gebruiken om de klimaatverandering te ontkennen. Het heeft niets, maar dan ook niets met wetenschap te maken, ondanks het wetenschappelijke sausje dat er over wordt gegoten. Laat u er niet door imponeren, het hoort bij de act.

Waarom maak ik me er zo druk om? Omdat het onzin is en daar kan ik niet tegen.

Gerrit Hiemstra.

Daar sluit me van harte bij aan. Lees ook Hiemstra’s hoofdbetoog (“goochelen met Hans Labohm“). Ik luister sindsdien met nog meer plezier naar het weerbericht. Goed om te merken dat onze weerman ook wat betreft klimaatverandering kennis van zaken heeft. Hulde aan Hiemstra voor een sterk beargumenteerd en helder geschreven weerwoord op de struisvogelpraktijken van Labohm.

Labohm gaat zover ons te doen willen geloven dat de temperatuursstijging vanaf 1975 komt door het eindigen van de kleine ijstijd. In 1850. Nou vraag ik je. En dat noemt zichzelf een scepticus? Van kritisch nadenken geen spoor te bekennen. De Belgische blogger Jules heeft een hele serie over Labohm’s misleidende uitingen, en hoe meer hij zijn praktijken tegen het licht houdt, hoe harder zijn oordeel.

Spijtig dat de NOS zich genoodzaakt zag een prominent platform te bieden aan iemand die zo’n loopje neemt met de wetenschap, met statistiek, en met logica. Het principe van hoor en wederhoor, zoals dat binnen de journalistiek gebruikelijk is, leidt op deze manier tot meer verwarring dan wijsheid. We zouden toch ook raar opkijken als we elke week in de krant zouden lezen dat roken niet slecht voor de gezondheid is.

Deze grafiek geeft ook duidelijke aan hoe de temperatuur en CO2 met elkaar samenhangen op een tijdsschaal die relevant is voor de huidige klimaatverandering. Op die website kun je zelf grafieken maken op basis van vele verschillende klimaatrelevante metingen. Leuk om mee te spelen. Of goochelen.

The NIPCC report: don’t be fooled

(Nederlandse samenvatting hier)              (For a sneak preview, see the bottom line below)

The new ammunition put forward by “skeptics” seems to be the Heartland Institutes’ NIPCC report 2009 (“Climate change reconsidered”). It is made to resemble, at least in format and in name, the IPCC report. According to Dutch “skeptic” (and contributor to the report) Hans Labohm it completely shatters the AGW (anthropogenic global warming) theory (e.g. here, in Dutch). That’s a very bold assertion, which should be backed up by very strong evidence for it to be taken seriously. Let’s take a look at the executive summary…

Second opinion
The preface starts as follows: “Before facing major surgery, wouldn’t you want a second opinion?”
Now that’s funny. I recently described the IPCC process using the same analogy: If you get a second opinion on your health condition, and it confirms what your specialist said in the first place, your trust in the diagnosis probably increases. Now imagine that you collect the interpretations of medical professionals all over the world, and by and large they their conclusions converge to the same broad picture. This happens to be how the IPCC comes to its conclusions.
Their opening statement is actually a strong argument for going with the consensus position on a complex topic. Yet they use it to argue in the opposite direction; very peculiar.

Risk
It continues: “When a nation faces an important decision that risks its economic future, or perhaps the fate of the ecology, it should do the same.” (i.e. getting a second opinion)
Huh? Risking our economic future? If they’re talking about the costs of emission reduction, they are seriously exaggerating. Who is being alarmist here? There will be winners and losers, yes, but that’s something entirely different. Everybody has a choice to join the winners or the losers. Different from the horse races, it’s easy this time to predict who (in the long run) will be the winners and who will be the losers. Take your pick.

The usual stuff
The previous NIPCC report has already been commented on by RealClimate, and it doesn’t seem like there’s much news under the sun this time. The same old and tired arguments feature in the current report. The RealClimate article has many links that debunk the various talking points, and I’m not going to repeat all of them here. A presentation from the lead author, Fred Singer, has been briefly discussed at RealClimate as well. It’s a good example of yet another groundhog day. For those who have followed the staged ‘climate debate’, the list of authors is revealing: Many of the usual suspects, with a history so to speak.

There are the usual, to be expected arguments, like that it’s all the sun’s fault. And logical fallacies, like ‘the climate changed before without human activity being involved, so therefore it must be natural now as well’. Try that line of argument in a court of law against a pyromaniac, by saying that forest fires have always happened naturally. It won’t fly, and it reveals that this report is not about science. The good thing is, with such erroneous lines of reasoning, no specialized knowledge is needed to see that.

Degrees of uncertainty
What I didn’t expect, however, was to see otherwise interesting research be put in a context as if it somehow “falsifies the AGW theory”. In many cases, it hardly has any relevance to the attribution of current climate change, or to future projections.

Ironically, their main argument against climate modeling is its associated uncertainty (mistaking it for knowing nothing, and ignoring that uncertainty goes both ways). That doesn’t stop them from putting forward hypothetical feedbacks that have no evidence whatsoever of operating on a globally significant scale. By the way, climate modeling is mocked in the report as merely being “the opinions of scientists transformed by mathematics and obscured by complex writing”. Doesn’t sound like they know what a climate model really is.

Feedbacks
The report goes on to describe many hypothetical feedbacks in the climate system. Of course, they are all negative: They counteract the initial warming, independent of the cause for the warming. Their combined effect, is the hope, should be evidence that the climate sensitivity is an order of magnitude (!) smaller than the commonly accepted range (between 1.5 and 4.5 degrees C for a doubling of CO2). Not just 50%, no, a factor of 10, I kid you not. My alarm bells go off. Let’s see what the implications of such low climate sensitivity would be. Any climate forcing (whether natural or human induced) would be so strongly damped as to hardly have any effect on global temperatures. But then how come the globe is warming, and has warmed and cooled in the past? A logical consequence of their theory (negligible climate sensitivity) is that it’s hardly possible for the earth’s climate to change. Indeed, there is no physics-based climate model that can satisfactorily model both the current and past climates with such low climate sensitivity.

Aerosols
Many of the proposed feedbacks involve the cooling effects of aerosols. They suggest that these cooling effects are larger than reported by the IPCC. That is contradicted by climate models providing a very decent match to the observed cooling following a major volcanic eruption (emitting sulfate aerosol in the stratosphere). Moreover, some have argued that a strong aerosol radiative forcing means that the climate sensitivity has to be large in order to still be able to explain the temperature trend of the last 100 years, so they seem to be shooting in their own foot.

They come up with all kinds of hypothetical feedback mechanisms involving more natural aerosol emissions in response to global warming: Dimethylsulfide from marine phytoplankton (although a very intriguing possibility, this has never been confirmed to be a significant feedback mechanism, and there is ample evidence to the contrary, which is omitted from the report), biological aerosols (idem), carbonyl sulfide (idem), nitrous oxide (idem), and iodocompounds (idem), about which they write the following:
“Iodocompounds—created by marine algae— function as cloud condensation nuclei, which help create new clouds that reflect more incoming solar radiation back to space and thereby cool the planet.”
Nou breekt mijn klomp (“Now my clogg breaks”), as I would say in Dutch. This route to atmospheric particle formation may be important at coastal sites with exposed seaweed, but its global importance is questionable to say the very least; at present it could best be considered an interesting thought experiment. Moreover, freshly nucleated particles have to grow by about a factor of 100,000 in mass before they start affecting climate, and a lot can happen to them before they reach the necessary size.

All very interesting research topics, but to claim that they are somehow evidence for negligible climate sensitivity is an extreme example of over-interpretation. In these active areas of research, where no firm conclusions have been reached yet on global significance, they selectively cite only those articles that they can somehow spin to support their desired conclusion. I feel that I’ve read enough of this report to know what it’s worth.

Bottom line
This report exhumes a very strong and unfounded faith in negative feedbacks from nature, which are hypothetical with sometimes sketchy, often contradictory, and sometimes no evidence of actually operating at a globally significant scale. This highlights an inconsistent view of uncertainty, and an unwillingness to weigh the evidence: “If it causes cooling, the uncertainty (or lack of evidence) doesn’t matter; if it causes warming, it’s too uncertain (and no evidence strong enough) to matter”.

How would you know?
Let’s apply some of my own recommendations for non-specialists on judging sources:
– The report clearly misses the forest for the trees.
– It gives a hidden argument for going with the consensus (“second opinion”), but somehow twists that around.
– It’s characterization of the IPCC process has the smell of a conspiracy to it and is full of strawmen arguments.
– To their credit (and my surprise), I couldn’t find any obvious confusion of timescales, such as confusing weather and climate.
– It contains some embarrassing mistakes in basic logic.
– The two way cause-effect relationship between temperature and CO2 is not properly recognized.
– Their strong claim of shaking the foundations of climate science is extremely unlikely; They don’t provide compelling evidence for such an extraordinary claim; They vastly overestimate the likelihood of cooling effects (feedbacks), and underestimate, deny or ignore warming effects.
– They grossly exaggerate the economic risks of emission reduction, and downplay the risk of unmitigated climate change.
– Some of the authors have historical credentials in a relevant discipline, more than a few have not. The list of signatories at the end is very thin on relevant expertise.
– The Heartland Institute is a conservative think-tank and not a reliable source of scientific information.

Het NIPCC rapport: Laat je niks wijsmaken

(English version here)

Het nieuwe NIPCC rapport (2009) is uit, en Nederlands bekendste “skepticus” (en co-auteur) Hans Labohm zwaait er al mee als zijnde de doodsteek voor de anthropogene klimaatverandering (AGW). Het is opgesteld door een reeks oude bekenden uit de “skeptische” wereld, aangevoerd door Fred Singer, en uitgegeven door een conservatieve denktank, het Heartland Instituut. Volgens Labohm wordt er niets heel gelaten van de AGW theorie. Dat is nogal een sterke uitlating, die door een sterke bewijsvoering gestoeld moet worden. Laten we eens kijken…

Waar komt het op neer?
Het rapport (niet te verwarren met het IPCC rapport) ademt een grenzeloos en ongefundeerd vertrouwen in negatieve feedbacks (terugkoppelingsmechanismen) van de natuur. Het bestaan van deze feedbacks is volkomen hypothetisch met vaak conflicterende en soms nauwelijks of geen aanwijzingen dat ze op globale schaal werkzaam zijn. De relatieve onzekerheid van verschillende factoren die bij het klimaat een rol (zouden kunnen) spelen wordt volkomen inconsistent benaderd: Als het afkoeling veroorzaakt, dan is geen onzekerheid te groot (en doet de afwezigheid of zwakte van enige bewijsvoering er niet toe); Als het daarentegen opwarming veroorzaakt, dan is de onzekerheid bij voorbaat te groot (en is geen berg van aanwijzingen hoog genoeg).
Daarnaast passeren een hoop van de veelgehoorde –en al even vaak weerlegde– argumenten de revue. Oud nieuws, en bij lange na niet afdoende om de sterke uitlating zoals door Labohm gedaan te staven. (De Engelse versie geeft een uitgebreidere discussie, met name over feedbacks en aerosols.)

Laten we eens kijken hoe het rapport zich verhoudt tot mijn lijst met tips om het kaf van het koren te scheiden in de informatiejungle:
– Het rapport ziet duidelijk door de bommen het bos niet meer; de context ontbreekt of wordt verdraaid.
– Het is onwaarschijnlijk dat de gangbare klimaatwetenschap er zo ver naast zit als dit rapport beweert; De sterke beschuldiging aan het adres van de gangbare klimaatwetenschap wordt niet door een afdoende sterke bewijsvoering ondersteund; De waarschijnlijkheid van afkoelende effecten (feedbacks) wordt schromelijk overdreven, terwijl opwarmende effecten worden gebagatelliseerd, ontkend, of verzwegen.
– De economische risico’s van emissiereductie worden schromelijk overdreven, terwijl de risico’s van ongelimiteerde klimaatverandering gebagatelliseerd worden.
– Het geeft een verkapte argumentatie voor de consensuspositie in het algemeen (namelijk door de belangrijkheid van een “second opinion” te onderstrepen), maar verdraait dat dan in de door hun bevoorrechte richting.
– De beschrijving van het IPCC proces heeft de zweem van een complottheorie en is vol stropop argumenten.
– Een deel van de auteurs heeft (of had) relevante expertise; een deel ook niet. In de lijst met ondertekenaars aan het eind van het rapport is relevante expertise dun gezaaid.
– Het Heartland Instituut is een conservatieve denktank met een afkeer van overheidsingrijpen, en geen betrouwbare bron van wetenschappelijke informatie.
– Tijdsschalen worden –voor zover ik heb gezien- niet incorrect gehanteerd. Bijna verbazingwekkend, gezien het feit dat Labohm continue weer en klimaat door elkaar haalt op diverse fora.
– Interne consistentie ontbreekt, bijvoorbeeld wat betreft de mate van onzekerheid en de gevolgen van een overschatting van de aerosolkoeling (die juist op een hogere klimaatgevoeligheid duidt).
– Sommige redeneringen kloppen logisch gezien niet. Zo wil het feit dat het klimaat in het verre verleden ook aan verandering onderhevig was helemaal niet zeggen dat menselijke activiteit er nu ook niets mee van doen heeft. Een pyromaan kan zichzelf ook niet zomaar vrij pleiten door te wijzen op het feit dat bosbranden altijd al van nature hebben plaatsgevonden.