PBL checkt het vierde IPCC rapport (AR4 wg2): Commentaar van de media verschilt nogal

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft het vierde IPCC rapport (AR4 wg2) gecheckt op fouten en onvolkomenheden. Alleen het onderdeel over de regionale effecten van klimaatverandering (een onderdeel van werkgroep 2) is onder de loupe genomen. Dat behelst dus niet de globale effecten en ook niet de vraag hoe en waarom het klimaat veranderd.

Persbericht:

Hoofdconclusies VN-klimaatpanel over regionale gevolgen klimaatverandering overeind

Samenvatting van het rapport:

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft, op verzoek van de minister van Milieu, de wetenschappelijke basis onderzocht van de belangrijkste conclusies die het IPCC in het Vierde Klimaatrapport van 2007 trekt ten aanzien van de mogelijke regionale gevolgenvan klimaatverandering. Deze conclusies zijn over het algemeen goed onderbouwd en bevatten geen enkele significante fout. De bijdrage van Werkgroep II aan het Vierde Klimaatrapport bevat ruimschoots bewijs dat regionale gevolgen van klimaatveranderingal worden waargenomen; de inschatting is dat deze gevolgen in de meeste delen van de wereld tot aanzienlijke risico’s kunnen leiden als de temperatuur verder stijgt. In sommige gevallen had de onderbouwing van de conclusies echter transparanter behoren te zijn. Hoewel expertbeoordelingen essentieel zijn in wetenschappelijke assessments, beveelt hetPBL aan om de transparantie van deze beoordelingen in toekomstige IPCC-rapporten te verbeteren. Bovendien zijn de onderzochte conclusies in hoge mate een selectie vande belangrijkste negatieve gevolgen van klimaatverandering. Hoewel deze selectie voor het Vierde Klimaatrapport was goedgekeurd door de lidstaten van het IPCC, adviseert het PBL om in het Vijfde Klimaatrapport het volledige spectrum van regionale gevolgen met de bijbehorende onzekerheden in de samenvattingen te vermelden. Om fouten en tekortkomingen zo veel mogelijk te voorkomen moet het IPCC meer gaan investeren in de kwaliteitscontrole.

De volgende aanbevelingen worden gedaan (uit de presentatie):

– Maak onderbouwing conclusies transparanter

– Geef volledig spectrum van regionale gevolgen weer

– Investeer meer in de kwaliteitscontrole

– Investeer meer in kennisopbouw

Het tweede punt raakt aan de kritiek dat werkgroep 2 de negatieve effecten meer in de schijnwerpers zet dan eventuele positieve effecten. Daar zegt het PBL rapport het volgende over:

Vierde AssessmentIPCC had focus op waarschijnlijke negatieve gevolgen

Deze ‘risicogerichte benadering’ is op zich goed te verdedigen:

– Politiek wil attent worden gemaakt op mogelijke bedreigingen en ontregelingen

– Samenleving prima in staat op positieve veranderingen te reageren, maar beleidsreactie is vaak vereist bij negatieve gevolgen

– Positieve en negatieve gevolgen kan je niet optellen

Maar kan nu beter op twee manieren worden aangevuld:

1. Geef ook rol van andere factoren dan klimaat aan, alsmede eventuele positieve effecten

2. Geef ook ‘worst case’ risico’s aan – kleine of onbekende kansen, grote gevolgen

Dit leidt tot een gebalanceerder overzicht van de regionale gevolgen voor water, voedsel, gezondheid, kustgebieden en ecosystemen

In combinatie met de eerste aanbeveling is het inderdaad belangrijk om transparant en expliciet te zijn over de gemaakte keuzes (bijv. een ‘risicogerichte benadering’) en de redenen daarvoor.

Enkele reacties van de media, waaruit aardig blijkt hoe verschillend de reactie op eenzelfde document kan zijn:

Telegraaf:

PBL kritiseert conclusies klimaatpanel

Financieel Dagblad:

Conclusies VN over klimaat overeind

En daar tussen in de Volkskrant:

Klimaatrapport kon wel wat beter;
Belangrijkste conclusies van klimaatpanel VN blijven overeind

Wel jammer dat veel media (inclusief het NOS journaal van 5 juli) niet heel duidelijk maken dat het alleen om de regionale hoofdstukken uit werkgroep 2 (klimaateffecten) gaat.

Update: Deze quote uit de volkskrant is (waarschijnlijk onbedoeld) cynisch:

De conclusie van het Planbureau is een optimistische. (…) Snelle opwarming door het broeikaseffect leidt wereldwijd tot problemen, vaak voor miljoenen mensen.

Huh? Wat een rare definitie van optimistisch… Tussen die twee zinnen, gemarkeerd door (…), staat de uitleg:

De centrale inzichten van het IPCC blijven overeind.

Oh, dus dat wordt er tegenwoordig onder optimistisch verstaan!

Advertisement

Tijd voor de politiek om wetenschap serieuzer te nemen

Deze post is ook als column verschenen in Milieufocus.

De politieke besluitvorming over klimaatverandering loopt tientallen jaren achter op de wetenschappelijke kennis. In feite weten we al decennia lang wat er aan de hand is (natuurlijk met een langzaam toenemende mate van zekerheid en detail), maar heeft de politiek nog nauwelijks stappen gezet om emissies serieus te reduceren. Het is hoog tijd dat de politiek de korte termijn focus omzet in lange termijn strategie en veranderingen.

Het volgende citaat geeft de wetenschappelijke kennis over klimaatverandering kort en bondig weer:

“Diverse studies wijzen op een consensus dat menselijke verbranding van fossiele brandstoffen en verandering in landgebruik zal resulteren in klimaatverandering”

Dit is een citaat uit een rapport van de Amerikaanse Nationale Academie van Wetenschappen uit 1979. Inderdaad, negentien-negen-en-zeventig; U leest het goed.

Ander voorbeeld:

“Klimaatverandering wordt in gang gezet door de verhoogde concentratie aan kooldioxide in de atmosfeer, hoofdzakelijk door het verbranden van fossiele brandstoffen”

Dit is een citaat uit een wetenschappelijk artikel van Callendar uit 1938. Ik zal U niet vermoeien met nog meer voorbeelden, waarbij teruggegaan kan worden tot de 19^de eeuw. Feit is dat klimaatverandering een fenomeen is dat al heel lang wordt bestudeerd, waarvan de grote lijnen bekend zijn, en waarover de wetenschap al enige decennia lang haar zorg uitgesproken heeft.

‘Global warming’ is een uitgekomen voorspelling.

In 1979 moest de meest recente sterke opwarming nog beginnen. Hoe konden ze toen al weten wat er zou staan te gebeuren? Het was een voorspelling, die (jammer genoeg) is uitgekomen. Een voorspelling gebaseerd op basale natuurkunde en kennis van klimaatveranderingen in het verleden.

Het is nu 2010 en er is nog niet veel gebeurd om de gestaag groeiende problemen binnen de perken te houden. De politiek loopt decennia achter bij de wetenschappelijke kennis, die ons al jarenlang waarschuwt voor wat ons te wachten staat.

We gedragen ons collectief als een verstokte roker die de waarschuwingen van de doktor in de wind slaat. Hoe lang dat goed blijft gaan en wat er staat te gebeuren, weet niemand precies. Ook de dokter niet. Maar dat het risico gestaag toeneemt is wel duidelijk. Blijkbaar zijn we als mensen maar slecht in staat om risico’s, die pas op lange termijn op gaan spelen, serieus te nemen en daar ook maatregelen tegen te nemen.

Het is natuurlijk ook niet eenvoudig om je los te trekken van de problemen die binnen een beperkte regeerperiode spelen, laat staan dat het eenvoudig is om op globale schaal tot afspraken te komen! De economische crisis, politieke spanningen, criminaliteit, voedselprijzen, etc., het zijn problemen van nu en morgen en vergen aandacht en slagvaardigheid. De lange termijn risico’s worden dan minder ervaren.

Onzekerheid + Traagheid = Gevaar

Echter, uitstel gaat met grote risico’s gepaard:

– Het kost tijd om het energie systeem (de belangrijkste bron van broeikasgassen) aan te passen;

– Het kost tijd voordat een eventuele emissiereductie ook tot een substantiële verlaging van de concentratie leidt;

– Het kost tijd voordat het klimaat op een verandering in de concentratie reageert.

Het energiesysteem, de koolstofkringloop en het klimaatsysteem hebben een grote traagheid in zich. Dus is het zaak op tijd te beginnen met maatregelen. Je kunt niet eeuwig blijven zeggen: “Morgen gaan we sparen”.

Onzekerheid over de precieze gevolgen (zal de zeespiegel in 2100 één of twee meter hoger zijn dan nu?) is geen reden tot uitstel; integendeel. Een doktersadvies (inherent onzeker) sla je ook niet zomaar in de wind, en in een sneeuwstorm ga je ook langzamer rijden.

Wanneer gaat de politiek dit vraagstuk serieus oppakken?

Zie ook het CPB/PBL rapport over de effecten van de verschillende verkiezingsprogramma’s op economie en milieu (tabel 2.1 op pagina 19 geeft een overzicht). De door hen uitgerekende reductie van broeikasgassen ziet er als volgt uit (presentatie p 19):

Update: English commentary by Jules.

Open brief van vooraanstaande Nederlandse klimaatwetenschappers

55 vooraanstaande Nederlandse wetenschappers hebben een open brief geschreven om de huidige commotie omtrent klimaatonderzoek in de juiste context te plaatsen (pdf hier). Absoluut lezenswaardig, en ik blij dat meer wetenschappers van zich laten horen in het publieke debat. Het is te lang overschaduwd geweest door tendentieuze berichtgeving en verdachtmakingen.

Update: Het is nu mogelijk je steun te betuigen aan de open brief middels een ondertekening (alleen voor Dr.’s en Prof.’s). Zie http://www.sense.nl/openbrief

Hieronder volgen de belangrijkste passages uit de brief (uhm, dat is meer dan de helft):

Fouten in het IPCC klimaatrapport worden thans door sommigen aangegrepen om de hele klimaatwetenschap in diskrediet te brengen. In de Tweede Kamer zijn klimaatwetenschappers onlangs zelfs neergezet als ‘bedriegers’ en ‘klimaatmaffia’. Zulke kwalificaties missen grond in de feiten en zijn daarom misplaatst. Dat het IPCC niet onfeilbaar is, maakt haar hoofdconclusies nog niet onwaar of gekleurd. Wel zou het IPCC grootmoediger moeten worden in het snel en openlijk erkennen en corrigeren van fouten.

Met deze open brief vanuit de wetenschap beogen wij het ontstane beeld bij te stellen. Wij vragen om de discussie dichter bij de feiten te houden. We gaan achtereenvolgens in op de hoofdboodschap uit de klimaatwetenschap, op de werkwijze van het IPCC en op de kwaliteitsborging van het IPCC. We sluiten af met handreikingen voor verbetering van ons werk en herstel van het gedeukte vertrouwen in de klimaatwetenschap.

Het klimaatprobleem

Sinds 1990 is de kennis over en de ernst van klimaatverandering als gevolg van menselijk handelen snel toegenomen. Belangrijke componenten van het klimaatsysteem zijn daarbij binnen de natuurwetenschap goed begrepen. Het staat vast dat de hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer sterk is toegenomen sinds de industriële revolutie. Dat deze broeikasgassen in de atmosfeer een hoofdrol spelen bij de temperatuur aan het aardoppervlak is elementaire fysica. Door de toename van broeikasgassen verandert de balans van de warmtestraling van de aarde, waardoor deze zeer waarschijnlijk opwarmt. Een wereldwijde opwarming van ruim een halve graad in de afgelopen eeuw is al waargenomen. Door een na-ijleffect op de al gerealiseerde toename van broeikasgassen in de atmosfeer stijgt de wereldgemiddelde temperatuur naar verwachting in de komende decennia verder met tenminste 1°C. [Dit heeft m.i. betrekking op de verwachte temperatuursstijging als gevolg van de huidige concentratie, oftewel, exclusief het effect van toekomstige emissies. BV]

De toename van broeikasgassen komt hoofdzakelijk door de wijze waarop kolen, olie en aardgas worden gebruikt en door ontbossing. De onzekerheden over de toekomstige uitstoot van broeikasgas en de effecten daarvan zijn groot. Studies van gerenommeerde onderzoeksgroepen laten zien dat bij onbelemmerde voortzetting van de uitstoot van broeikasgassen de wereldwijde opwarming ook doorzet, met 1,1 tot 6,4°C in 2100 (ten opzicht van de periode 1980-1999). Mede doordat er in het klimaatsysteem tal van kantelpunten zitten, kan dit al in de komende honderd jaar deels onvoorspelbare en mogelijk verstrekkende en onomkeerbare gevolgen hebben voor mens en natuur.

In het akkoord van Kopenhagen is afgesproken dat gevaarlijke verstoring van het klimaatsysteem voorkomen moet worden en dat daarom de wereldgemiddelde opwarming moet worden beperkt tot maximaal 2°C (ten opzichte van pre-industrieel). Onderzoek laat zien dat dit economisch en technisch mogelijk is met emissiereducerende maatregelen en door veranderingen in het consumptiepatroon.

Het IPCC en Klimaatrapport 2007

IPCC is een open netwerkorganisatie die gebruik maakt van gerenommeerde deskundigen uit heel de wereld, vooral van universiteiten, waaronder de meeste Nederlandse universiteiten, en van onderzoekinstellingen zoals in ons land KNMI, ECN, en PBL. In IPCC werken thans 194 landen samen, waaronder Nederland.

(…)

De 2007-rapporten zijn geschreven door circa 44 schrijfteams, met in totaal 450 hoofdauteurs. Die auteurs zijn op grond van hun expertise geselecteerd, met inspraak van alle 194 deelnemende landen. Nog eens 800 wetenschappers hebben tekstbijdragen aangeleverd over specifieke aspecten.

(…)

Bij het laatste rapport gaven 2.500 referenten samen ca. 90.000 commentaarpunten op de 44 hoofdstukken. Voor elk afzonderlijk commentaarpunt is door de betreffende auteurs met argumenten aangegeven hoe dat commentaar is verwerkt. [verschoven naar voren. BV]

Fouten in het IPCC rapport

Het onjuiste jaartal voor het verdwijnen van de Himalaya gletsjers en het onjuiste percentage ‘land volledig beneden zeeniveau’ zijn voorbeelden van fouten die ruiterlijk moeten worden erkend en rechtgezet. Zij doen echter niets af aan de hoofdconclusie dat de mens het klimaat zeer waarschijnlijk verandert, met op termijn ingrijpende gevolgen.

In verhitte discussies die rond deze fouten zijn ontstaan, zijn vragen gerezen over de kwaliteit en integriteit van het IPCC. De kwaliteitsborging van het IPCC blijkt niet waterdicht. Maar het beeld dat er opzettelijk is geknoeid met wetenschappelijke kennis vindt geen grond in de feiten.

Ook het beeld dat de hoofdconclusies van het rapport afhangen van dubieuze bronnen wijzen wij met kracht van de hand. De referentielijst van het circa drieduizend bladzijden tellende klimaatrapport verwijst naar ruwweg 18.000 bronnen waarvan het overgrote deel gepeerreviewde wetenschappelijke studies betreft. Voor het verantwoord omgaan met zogeheten grijze bronnen geeft IPCC een heldere richtlijn. Bij de Himalayafout is die richtlijn niet goed nageleefd. Die naleving behoeft bij nieuwe rapportages extra aandacht.

(..)

Wij concluderen dat de IPCC procedures transparant en grondig zijn, ook al zijn zij niet feilloos. Het schrijven van IPCC rapporten en de kwaliteitsbewaking daarvan blijft immers mensenwerk. Een garantie op een foutvrij rapport is een onhaalbaar ideaal, hoezeer dat ook gewenst is. Wel is het essentieel de procedure steeds weer te evalueren en waar nodig aan te scherpen, door lessen te trekken uit de gebleken fouten.

(…)

Moet de deur open voor “sceptici”?

Het jachtseizoen op de klimaatwetenschap is losgebarsten. Enkele fouten die zijn ontdekt in de IPCC rapportage over (regionale) effecten van klimaatverandering worden misbruikt alsof ze het hele fundament onder de klimaatwetenschap onderuit halen. Men vergeet blijkbaar dat een huis niet gaat wankelen als er 4 bakstenen een beetje los zitten.

Niet alleen wordt de baby met het badwater weggegooid; velen vergeten dat er überhaupt een baby in het bad zit. Bovendien hebben de ontdekte fouten helemaal niets te maken met de geobserveerde opwarming of met de aanwijzingen voor de menselijke hand daarin.

Toch hoor je politici (en niet alleen de ultra–rechtse deze keer) regelmatig zeggen dat er ineens serieuze vraagtekens gezet moeten worden bij de ernst van het probleem. Er wordt zelfs de aantijging gedaan (RTL journaal 7 februari) dat wetenschappers de zaak bewust overdrijven om de politiek onder druk te zetten. Dat is in tegenspraak met de feiten (in het hoofdrapport en in de samenvatting voor beleidsmakers staat wel correct wat de kennis over gletsjersmelt is bijvoorbeeld), en is waarschijnlijk gebaseerd op een fabeltje dat de wereld is ingebracht door een conservatieve journalist. Wel is het in lijn met de heksenjacht waar blijkbaar politiek gewin uit te halen valt.

Voor alle duidelijkheid: Sommigen van de fouten (bv de 2035 claim) zijn absoluut laakbaar. Anderen zijn meer van het type slordig, maar onvermijdelijk dat er ergens in 3000 pagina’s een dergelijke fout staat (bv over het gedeelte van Nederland dat onder de huidige zeespiegel ligt). De procedures moeten in het vervolg beter worden gevolgd, of waar nodig aangescherpt; het IPCC moet hier zeker lering uit trekken.

Er zijn ook geluiden (niet in het minst van Diederik Samsom) dat de deur naar “sceptici” open moet. Over politieke opties, bijvoorbeeld op het gebied van energiepolitiek, verschillen de meningen. En verschillende meningen moeten natuurlijk gehoord worden. Maar dan moeten wetenschappelijk aantoonbare onwaarheden wel achterwege worden gelaten. Echter, veel “sceptici” laten zich door feiten niet van de wijs brengen: Hun mening lijkt zo vast te staan als een huis. Mensen die allang ontkrachte argumenten maar blijven herhalen, en basale fysische kennis aan hun laars lappen, daar hoeft de wetenschap toch niet naar te luisteren?

De wetenschappelijke deur is echter nooit dicht geweest. Als je iets van wetenschappelijke aard te melden hebt, staan de wetenschappelijke fora daar heus voor open. Maar dan moet het wel deugdelijk onderbouwd zijn, en ingebed in een wetenschappelijke context, en alle aanwijzingen in ogenschouw nemend. Het is natuurlijk erg gemakkelijk om te zeuren dat je wordt buitengesloten, terwijl je in werkelijkheid niet aan de basale criteria van de wetenschap voldoet.

In de media is het zelfs andersom: “Sceptici” krijgen een megafoon aangeboden (zeker bij de Telegraaf). Een (wannabe) wetenschapper die z’n eigen stem graag hoort doet er slim aan om een heel “sceptisch” stemgeluid te laten horen: Allerlei media deuren gaan er voor je open.

Samsom werd geciteerd in de Volkskrant:

“Die deur moet wel open. Dat betekent dan ook dat klimaatsceptici het wetenschappelijke bouwwerk moeten gebruiken. Ook hun stelling, de opwarming van de aarde komt niet door de mens, moet worden getoetst. Want er is een verschil tussen serieuze klimaatsceptici en alleen maar boe roepen.”

Onder die voorwaarde mag de deur natuurlijk open, en is hij eigenlijk nooit dicht geweest. Kom binnen! (en gedraag je een beetje fatsoenlijk)

De staat van het klimaat 2009

De perikelen omtrent het IPCC ten spijt, gaat klimaatverandering gewoon door. De staat van het klimaat geeft een actueel overzicht:

– De mondiale broeikasgasemissies blijven stijgen.

– Het eerste decennium van de 21e eeuw is het warmste tijdvak van tien jaar sinds het begin van de temperatuurmetingen.

– De zomerse zeeijsbedekking in het Noordpoolgebied is de laatste jaren sneller geslonken dan op basis van de projecties van het IPCC in 2007 verwacht werd.

– Het ijs op Groenland en Antarctica smelt sneller dan door het IPCC werd aangenomen.

– Verder neemt de fractie van de CO2-emissies die wordt vastgelegd in biosfeer en de oceaan af. (Daar verschillen de meningen over)

– Vanuit de astrofysica komen steeds meer signalen van een langdurige periode met minimale zonneactiviteit. 

Dat laatste kreeg alle aandacht in het NOS journaal. (Waarom horen we zo weinig over het smelten op Groenland en Antarctica?) Het huidige zonne-minimum duurt erg lang; dat heeft waarschijnlijk een temperende invloed op de globale temperatuur. Als de zon inderdaad relatief “stil” blijft de komende jaren/decennia kan dat de temperatuursverhoging als gevolg van stijgende broeikasgasconcentraties temperen.

Dat is dan een “natuurlijke meevaller”, maar het betekent ook dat als de zon naar haar “normale staat” terugkeert, de opwarming dubbel en dwars terugkomt (door een combinatie van een natuurlijke en menselijke “tegenvaller”). Terwijl we ons dan misschien veilig achten, omdat de opwarming niet zo sterk is geweest. Dat is een uiterst gevaarlijke situatie, te meer daar de “sceptici” er garen bij kunnen spinnen om het publiek een vals gevoel van veiligheid te geven. Zeker gezien het huidige politieke klimaat.

Gletsjers slinken, maar niet zó snel

(English version here)

In het laatste IPCC rapport stond de bewering dat de Himalaya-gletsjers in 2035 heel waarschijnlijk verdwenen zijn. Dat klopt niet. Als bron werd een WNF rapport aangehaald, dat wederom een ander, meer vooraanstaand rapport aanhaalde (van de International Commission on Snow and Ice, ICSI). Volgens het ICSI rapport zouden de gletsjers in 2350 (bijna) verdwenen zijn, maar in het WNF rapport werd dit 2035 (waarschijnlijk een typefout, tenzij je van complottheorieën houdt). Oftewel, het IPCC rapport ging af op een secundaire bron, blijkbaar zonder de primaire bron te checken. Het jaar 2350 is trouwens puur gebaseerd op extrapolatie en kan daarmee ook niet als degelijk onderbouwd worden beschouwd.

Dit is absoluut fout, en in feite veel schadelijker voor de geloofwaardigheid van het IPCC dan de hele email–affaire. Deze bewering zou niet door de grondige review die IPCC rapporten ondergaan hebben moeten komen. Het stond in het rapport van werkgroep 2, over effecten van klimaatverandering, en de wetenschappelijke basis van dit onderzoeksveld (en blijkbaar ook de mate van review) is niet zo sterk als dat voor werkgroep 1, over de fysische werking van het klimaatsysteem.

Hieruit moet niet de conclusie worden getrokken dat alles koek en ei is met de gletsjers. Ze zijn zich wel degelijk aan het terugtrekken, alleen niet plotseling 25 keer zo snel als de afgelopen 40 jaar het geval was. De wetenschappelijke basis van hoe en waarom klimaatverandering plaatsvindt (waar werkgroep 1 zich mee bezig houdt) wordt hierdoor niet aangetast. Wel is het natuurlijk zaak dat de kans op herhaling van een dergelijke slip tot een absoluut minimum wordt beperkt.

Zie ook een reactie van het IPCC, RealClimate en diverse andere bloggers (SkepticalScience, Stoat, Deltoid, en een gedetailleerde analyse van Nielsen-Gammon) en een presentatie over veranderingen in gletsjers, met op pagina 40 kort de context van de gewraakte 2035-bewering toegelicht.

Falsificatie van klimaatverandering

(English version here)

Heeft u wel eens gehoord van Newton’s theorie over zwaartekracht? Nu wel; daar klopt helemaal niets van. U bent voor de gek gehouden.

De redenering is als volgt:

1. Volgens de theorie van de zwaartekracht valt een voorwerp dat men laat vallen naar beneden.
2. Die vogel in de lucht blijft daar maar lekker rondzweven, zonder te vallen.
3. De theorie van de zwaartekracht klopt niet.

Deze ijzersterke redenering heeft veel overeenkomsten met de volgende, al even sterke redenering:

1. Volgens de klimaatwetenschap is de temperatuur alleen maar afhankelijk van CO2.
2. De afgelopen 10 jaar ging CO2 omhoog en bleef de temperatuur min of meer constant.
3. De theorie van klimaatverandering klopt niet.

Voila, probleem opgelost. Was het maar zo simpel…

Maar waar lopen de argumentaties nu spaak? Het klinkt vrij logisch als je het zo hoort. De problemen in beide redeneringen zijn als volgt:

1. Versimpeling van de theorie (er zijn meer krachten dan alleen zwaartekracht; er zijn meer factoren die het klimaat kunnen beïnvloeden dan alleen CO2).
2. Versimpeling van de observatie (de vogel heeft vleugels waarmee hij zich omhoog kan stuwen; er is veel variabiliteit in jaarlijkse temperatuur, en een eventuele trend stijgt daar niet persé zichtbaar boven uit over een periode van 10 jaar).
3. Combinatie leidt tot een foutieve conclusie.

In werkelijkheid lijken veel “sceptici” vanuit de beoogde conclusie terug te redeneren naar welke deelobservaties en aannames daartoe nodig zijn. Hans Labohm is hiervan een sprekend voorbeeld. Laat u niet voor de gek houden. Ik val ook liever niet, maar het zien vliegen van een vogel is geen bewijs voor het niet bestaan van zwaartekracht. Met vallen en opstaan zullen we het leren, of we nu willen of niet.

Kroonenberg spreekt voor de aarde

Salomon Kroonenberg beweert in de Trouw van 23 december dat hij voor de aarde spreekt. Nu weet Kroonenberg heel wat van het geologische verleden van onze planeet, maar om in de woorden van KNMI Professor Gerbrand Koomen te spreken, heeft hij blijkbaar weinig kaas gegeten van de menselijke invloed op het klimaat.

Maar ook over het geologische verleden lijkt hij iets heel belangrijks over het hoofd te zien:
Een uitstekende presentatie zoals voorgedragen bij de Amerikaanse conferentie voor geofysici laat zien dat CO2 een sleutelrol heeft gespeeld bij vrijwel alle grote klimaatschommelingen uit het verleden (soms als oorzaak, vaak als versterkende factor). Zonder opwarmend effect van CO2 kan men de ijstijdencyclus niet verklaren, net zomin als vele andere klimaatveranderingen (inclusief de huidige). Een Engelstalige samenvatting van de presentatie is hier.

In het vorige interglaciaal was de gemiddelde temperatuur op aarde inderdaad 1 of 2 graden warmer dan nu. De zeespiegel was ook 5 tot 9 meter hoger. Dergelijke orde van grootte veranderingen zijn wel degelijk heel problematisch voor de huidige maatschappij.

De zeespiegel is versneld aan het stijgen sinds ongeveer 1900, na niet noemenswaardig veranderd te zijn in de paar duizend jaar daarvoor (zie ook hier).

Hij weet nog meer dingen flink om te draaien: Zo draagt het feit dat fossiele brandstoffen economisch heel belangrijk zijn waarschijnlijk bij aan het niet willen inzien van het klimaatprobleem. Kroonenberg doet het voorkomen alsof het zou bijdragen aan het vooral willen overdrijven van het probleem; volstrekt onlogisch als je het mij vraagt.

Kroonenberg vergeet ook dat de klimaatverandering in eerste instantie vooral negatief is voor de armere landen. Klimaatverandering zal de armoede en de kloof tussen arm en rijk alleen maar groter maken. Zijn tegenstelling dat armoede wel, en klimaatverandering geen probleem zou zijn zeilt hier wel heel gemakkelijk overeen, en is buitengewoon cynisch.

Critici zijn altijd nodig, maar laten ze zich dan wel van deugdelijke argumenten bedienen en wetenschappelijk aantoonbare onwaarheden achterwege laten. Die dragen namelijk niet bij aan de discussie. Integendeel.

Wetenschappers onder vuur

(English version here) (Ook verschenen als ECN blog)

Wat doe je als je het niet eens bent met de wetenschap (of met de politieke implicaties ervan), maar geen steekhoudende argumenten voor je positie hebt?

Dan probeer je in het computersysteem van een gerenommeerd instituut in te breken, om de gestolen emails en documenten via internet te verspreiden. Als je vangst maar groot genoeg is, valt er vast wel iets in te ontdekken dat je kunt gebruiken om de wetenschappers in verlegenheid te brengen. Vooral emails die zijn geschreven voordat de schrijver koffie heeft gedronken zijn daartoe heel geschikt.

Zo ongeveer moeten de hackers hebben geredeneerd die in de webserver van de Climate Research Unit (CRU in Engeland) hebben ingebroken, en emails van de laatste 13 jaar hebben gestolen en verspreid.

Deze (illegale) actie heeft geleid tot een ware “blogstorm” op internet, met deels voorspelbare reacties, alsof nu ineens alle bewijsvoering voor de menselijke invloed op het klimaat teniet is gedaan. Het is in die zin tekenend voor de snelheid waarmee zogenaamde “sceptici” hun conclusies trekken. Alsof de conclusie al klaar lag in een lade, die maar opengetrokken hoefde te worden. Perfecte timing, net voor de klimaatonderhandelingen in Kopenhagen.

Ook de meest in het oog springende emails, zoals op diverse internetfora besproken, zijn relatief onschuldig als ze in de juiste context geplaatst worden. Sommigen laten wel een kijkje in de keuken zien van hoe de betreffende wetenschappers onder elkaar communiceren, en hier en daar hangt wat vuile was buiten. Dat wetenschappers zogenaamde “sceptici” geen warm hart toedragen kan nauwelijks verrassend genoemd worden. Vele emails laten (logischerwijze) meerdere interpretaties toe: Door een ideologisch getinte bril bezien kan het lijken alsof er dingen besproken worden die niet door de beugel kunnen. Terwijl eenzelfde email ook bezien kan worden als een directere manier om te zeggen wat later ook in een wetenschappelijk tijdschrift beschreven werd. Enkele klimaatwetenschappers hebben ook gereageerd en verschaffen de nodige context en uitleg (zie hier).

Duidelijk is dat in veel discussies hierover van een mug een olifant gemaakt wordt. Er is geen complot ontrafeld waaruit blijkt dat klimaatwetenschap bedrog is. De wetenschappelijke basis voor klimaatverandering staat nog even stevig als tevoren, al het geschreeuw van het tegendeel ten spijt.

Gerrit Hiemstra maakt korte metten met Hans Labohm

Gerrit Hiemstra, welbekend van het NOS weerbericht, neemt het op tegen Neerland’s bekendste “scepticus” Hans Labohm.

Aan de hand van Labohm’s eigen betoog geeft Hiemstra inzicht in de tactieken die “sceptici” gebruiken om mensen voor de gek te houden (enigszins ingekort, en mijn commentaar schuingedrukt tussen vierkante haken):

1: De grafiek in de oorspronkelijke bijdrage van Labohm loopt van januari 1998 tot februari 2008. Waarom stopt de grafiek eigenlijk bij februari 2008? Het is nu toch november 2009? Het antwoord is simpel: sinds februari 2008 is de temperatuur weer gestegen en klopt het verhaal niet meer.

Conclusie: selectief gebruik van data, cherrypicking, misleiding, mensen voor de gek houden.

2: In de reactie van Labohm op mijn artikel tovert Labohm een nieuwe grafiek uit de hoge hoed. De temperatuurgrafiek is gebaseerd op een beperkte dataset van de V.S. [Dit werd door Labohm verzwegen], en deze wordt vergeleken met wereldwijde CO2-data. Dit is appels met peren vergelijken.

Conclusie: selectief gebruik van informatie, cherrypicking, misleiding, mensen een rad voor de ogen draaien.

3: Dan de tweede grafiek uit de bijdrage van Labohm, een “temperatuurreconstructie over de laatste 9000 jaar.” Hij concludeert: “dat er eerdere perioden waren (…) waarin de temperatuur hoger was dan nu.” Opnieuw appels met peren vergelijken, want de grafiek is alleen representatief voor het Alpengebied en niet voor de hele wereld.

Conclusie: selectief gebruik van informatie, cherrypicking, misleiding, mensen om de tuin leiden.

4: Tenslotte citeert Labohm een regel uit het derde IPCC rapport. Dit rapport is overigens uit 2001, terwijl er inmiddels al een vierde IPCC rapport is (alsof er in de tussentijd niets gebeurd is). De zin is echter uit zijn verband gerukt. Voor het volledige citaat verwijs ik naar de bijdrage van Ben Lankamp. [Het komt neer op de algemene wijsheid: “Alle modellen zijn fout, maar sommigen zijn wel nuttig.” En dan het laatste gedeelte weglaten.]

Conclusie: selectief gebruik van informatie, cherrypicking, misleiding, mensen voor het lapje houden.

Dit zijn vier goocheltrucs die Labom en andere “sceptici” gebruiken om de klimaatverandering te ontkennen. Het heeft niets, maar dan ook niets met wetenschap te maken, ondanks het wetenschappelijke sausje dat er over wordt gegoten. Laat u er niet door imponeren, het hoort bij de act.

Waarom maak ik me er zo druk om? Omdat het onzin is en daar kan ik niet tegen.

Gerrit Hiemstra.

Daar sluit me van harte bij aan. Lees ook Hiemstra’s hoofdbetoog (“goochelen met Hans Labohm“). Ik luister sindsdien met nog meer plezier naar het weerbericht. Goed om te merken dat onze weerman ook wat betreft klimaatverandering kennis van zaken heeft. Hulde aan Hiemstra voor een sterk beargumenteerd en helder geschreven weerwoord op de struisvogelpraktijken van Labohm.

Labohm gaat zover ons te doen willen geloven dat de temperatuursstijging vanaf 1975 komt door het eindigen van de kleine ijstijd. In 1850. Nou vraag ik je. En dat noemt zichzelf een scepticus? Van kritisch nadenken geen spoor te bekennen. De Belgische blogger Jules heeft een hele serie over Labohm’s misleidende uitingen, en hoe meer hij zijn praktijken tegen het licht houdt, hoe harder zijn oordeel.

Spijtig dat de NOS zich genoodzaakt zag een prominent platform te bieden aan iemand die zo’n loopje neemt met de wetenschap, met statistiek, en met logica. Het principe van hoor en wederhoor, zoals dat binnen de journalistiek gebruikelijk is, leidt op deze manier tot meer verwarring dan wijsheid. We zouden toch ook raar opkijken als we elke week in de krant zouden lezen dat roken niet slecht voor de gezondheid is.

Deze grafiek geeft ook duidelijke aan hoe de temperatuur en CO2 met elkaar samenhangen op een tijdsschaal die relevant is voor de huidige klimaatverandering. Op die website kun je zelf grafieken maken op basis van vele verschillende klimaatrelevante metingen. Leuk om mee te spelen. Of goochelen.