Hoe sceptisch zijn sceptici nu eigenlijk?

Leuk, van die filosofische stukjes over klimaatverandering! In NRC.next stond vandaag een interessante column van Rob Wijnberg, ook te lezen op zijn blog:

Achterdocht is niet hetzelfde als scepsis

(…)
Het Griekse werkwoord skeptomai [betekent] ‘zorgvuldig bekijken’ of ‘onderzoeken’. Volgens Sextus Empiricus waren er dan ook drie soorten filosofen: zij die stelden dat ze de waarheid kenden, zij die stelden dat de waarheid onkenbaar was en zij die naar de waarheid bleven zoeken. De laatste noemde hij sceptici.

Dat de PVV alle klimaatwetenschap categorisch afdoet als een links complot van manipulerende onderzoekers, maakt van het klimaatscepticisme dus een volslagen karikatuur. De Deense socioloog Marcello Truzzi had daar een naam voor: pseudoscepticisme. Volgens hem onderscheidde de pseudoscepticus zich van de echte scepticus door de volgende kenmerken:

1) het veelvuldige gebruik van de drogreden dat onvoldoende bewijs automatisch betekent dat een hypothese onwaar is
2) de neiging om een hypothese te ontkennen in plaats van te betwijfelen;
3) de neiging om tegenstanders te ridiculiseren in plaats van te bekritiseren en
4) de houding dat de eigen stellingname evident is en dus geen verdere onderbouwing vereist.

(…)
Een fundamenteel probleem in de wetenschap [is] dat causale verbanden nooit met absolute zekerheid kunnen worden vastgesteld. 

Daarom is het een drogredenering om te stellen dat “onzekerheid (of niet alles weten) hetzelfde is als niets weten”. Je zou ze eens de kost moeten geven die zich van die argumentatie bedienen.

Vervolgens schrijft Rob dat er wel degelijk constructieve sceptici bestaan, en beschrijft hun belangrijkste punten van kritiek (scepsis over de trend; scepsis over de menselijke invloed; scepsis over de gevolgen):

Deze drie soorten sceptische kanttekeningen vormen een constructieve bijdrage aan het klimaatdebat, omdat ze uitdagen tot verder onderzoek – zoals de oorspronkelijke sceptici het bedoelden.

Idealiter zou dat inderdaad zo zijn. Helaas, de werkelijkheid is anders. Velen die zich etaleren als constructieve sceptici zijn dat allerminst. Wellicht bedienen ze zich niet van rare complottheorieën en grof taalgebruik, maar in veel gevallen staan ze niet open voor aanwijzingen die op het tegendeel wijzen van de door hun graag geziene conclusie.

Vaak zijn hun argumenten al ontelbare malen weerlegd, maar blijven ze die toch in stelling brengen. Dan zijn ze wat mij betreft ontmaskerd als zijnde pseudosceptici. Zeker als ze die argumenten niet in de wetenschappelijke wereld bediscussiëren (waar ze weten dat die geen stand houden tegenover een kritische blik), maar alleen maar in de publieke sfeer naar buiten brengen. Ze zijn dan blijkbaar niet geïnteresseerd in het verder helpen van de wetenschap, maar in het bespelen van de publieke opinie.

Het bestaan van dergelijke pseudosceptici neemt natuurlijk niet weg dat er talloze échte sceptici zijn, waaronder niet in de laatste plaats de wetenschappers zelf.

Advertisement

Tags: achterdocht, filosofie, klimaat, pseudosceptici, PVV, Rob Wijnberg, scepsis, sceptisch, wetenschap